KAMIONEK historia, miejsca, ludzie

Wstęp

Mgr Rafał Zając będąc kilkadziesiąt lat dyrektorem szkoły w Kamionku, przeżył w nim prawie połowę swego życia, bo 36 lat (1949-53, 1958-90). Zżył się z tą miejscowością, a nawet się z nią utożsamiał. Czuł się mieszkańcem tej wioski.

Z wykształcenia był nauczycielem rysunków, prac plastycznych i zajęć technicznych, z zainteresowania fizykiem i chemikiem, bo tych przedmiotów uczył. Później odkrył jeszcze inną pasję swego życia: stał się historykiem z zamiłowania. Interesowały go dzieje tej ziemi, ogólnie Ziemi Gogolińskiej (urodził się zresztą w pobliskim Obrowcu), szczególnie Kamionka i okolic. Zaczął więc zbierać różne materiały związane z tą wioską.

Przyjaźnił się z zasłużonym dla Kamionka i długotrwałym, przedwojennym sołtysem tej wioski Antonim Woźnicą. Od niego dowiedział się wiele szczegółów z historii tej wioski, które skrzętnie spisywał. Otrzymał też od niego wiele unikalnych zdjęć obrazującą historię tej wsi. Materiały o Kamionku opracował tematycznie i większość z nich opublikował w postaci artykułów w miesięczniku regionalnym „Panorama Ziemi Gogolińskiej". Wszystkie materiały posegregowane, ułożone w tematyczny ciąg wraz ze zdjęciami trzymał w segregatorach. Jego wielkim pragnieniem było opracowanie historii Kamionka i wydanie jej w formie książkowej.

W związku z tym zwracał się do kilku osób z prośbą, by podjęły się tego zadania. Nikt się tego nie podjął. Zbierając materiały do pracy o historii parafii kamieńskiej, na początku lat dziewięćdziesiątych już w Obrowcu na nowo zetknąłem się z śp. Rafałem. Wtedy na nowo zaczęły się nasze kontakty. Często go odwiedzałem, korzystałem wtedy z wielkiej gościnności państwa Zająców. Cieszyli się zawsze, gdy przyjeżdżałem. Miałem wtedy wiele okazji na rozmowy na temat historii Kamionka i w ogóle parafii kamieńskiej. Nieraz dość zażarcie dyskutowaliśmy, on wiele spraw naświetlał, tak jak je znał. Pan Zając zdobył też dla mnie wiele materiałów, m. in. o szkołach i nauczycielach w parafii kamieńskiej w latach międzywojennych. On sam, z racji swej choroby, nie odwiedzał mnie, lecz pisał mi długie, serdeczne listy. Nazywał mnie w nich swoim przyjacielem. W ostatnim liście, ze stycznia 2002 roku, długim i serdecznym, będącym jakby jego testamentem, opisał całe swoje życie... Często zwierzał mi się ze swoich problemów, zwłaszcza z nękającej go, nieuleczalnej choroby.

Gdy zaproponował mi opracowanie historii Kamionka, zgodziłem się z zaznaczeniem, że zajmę się tym po napisaniu swojej pracy doktorskiej. Ucieszył się wtedy bardzo i powiedział mi dosłownie: „Pan Bóg mi Ciebie zesłał". Mówił, że „kamień spadł mu z serca", bo już się bał, że materiały, które zgromadził ulegną rozproszeniu, gdy nie zostaną opublikowane. Zaraz po wyrażeniu mojej zgody, niezwłocznie przekazał mi przechowywane materiały. Miał już świadomość swej śmiertelnej choroby, z którą kilka lat walczył.

Po ukończeniu swojej pracy o historii parafii kamieńskiej, zacząłem pisać historię Kamionka, swej rodzinnej miejscowości. Pierwszy rozdział przekazałem panu Rafałowi jeszcze w 2001 roku. Ten rozdział zdążył jeszcze przejrzeć i poprawić. Podał też swoje sugestie. Niestety Rafał Zając nie doczekał się ukończenia publikacji o historii Kamionka. Choroba była szybsza. Rozmawiając z nim w przeddzień jego 75 urodzin (i ostatnich) w dniu 17 kwietnia 2002 roku prosił mnie, by jego nazwisko było umieszczone jako pierwsze na książce o Kamionku. Obiecałem mu to. To było ostatnie z nim moje spotkanie przed jego śmiercią. Na pogrzebie w Obrowcu podkreślając jego rolę jako swoistego kronikarza Kamionka, który ocalił z zapomnienia wiele z dziejów tej wioski, obiecałem mu powtórnie wydanie tej publikacji. Wydanie tej książki w kontekście I rocznicy jego śmierci (26 maja 2002) uważam niejako za wypełnienie jego duchowego testamentu.

Nie byłbym sobą, tj. z zamiłowania historykiem zajmującym się dziejami tej ziemi, swojej „małej ojczyzny", szerzej: interesującym się historią Kościoła na Górnym Śląsku i nie podzielił się refleksją swoich badań nad historią Ziemi Kamieńskiej, tym co mnie zajmuje i pasjonuje. Dlatego do rozdziałów opracowanych przez R. Zająca, które częściowo zredagowałem na nowo, dołączyłem swoje przemyślenia i opracowania, będące efektem moich poszukiwań w kilku archiwach. Myślę, że w ten sposób ubogacone zostały dzieje Kamionka. Artykuły napisane przez p. Zająca podpisano inicjałami (RZ), natomiast przezemnie (FG). Ktoś czytając tę książkę, może czasem uznać, że niektóre wydarzenia i fakty nie zgadzają się z jego wyobrażeniem niektórych spraw, zwłaszcza z historii stosunków polsko-niemieckich. Niezależnie trzeba przyznać: tak wtedy było, takie były fakty. Można by tę historię upiększyć, pewne, niewygodne fakty pominąć, ale w trosce o rzetelność trzymano się prawdy historycznej, niekiedy trudnej. W ten sposób powstała niniejsza publikacja, będącą pierwszą monografią wioski, mającej starą, bo aż ponad 600 letnią historię, choć w swoich początkach mało udokumentowaną. Jako pochodzący z tej miejscowości, chciałbym też dodać swoją cząstkę do utrwalenia historii wioski może małej i nieznaczącej, ale bogatej w swoją historię.

Autor

Spis treści